Borsuk Karol

[kazafin]

ur. 1905, zm. 1982, matematyk, jeden z najwybitniejszych topologów, twórca teorii retraktów i teorii kształtu. Borsuk studiował na Uniwersytecie Warszawskim i był profesorem tego Uniwersytetu. W czasie okupacji wykładał na tajnych kompletach i brał udział w walce podziemnej, za co był więziony na Pawiaku. Po wyzwoleniu, wspólnie z Kazimierzem Kuratowskim, reaktywował warszawski ośrodek matematyczny. Był sekretarzem, a w 1980— 82 redaktorem naczelnym poi. czasopisma matematycznego „Fundamenta Mathematicae". Borsuk stworzył i rozwinął teorię retraktów; wprowadzone przez niego tzw. retrakty absolutne, które są uogólnieniami sympleksów, i tzw. absolutne retrakty otoczeniowe, które są uogólnieniami wielościanów, okazały się ważnymi klasami przestrzeni topologicznych. Borsuk był również twórcą teorii kształtu, w której nadaje się ścisły sens intuicjom związanym z pojęciem kształtu przestrzeni. Wprowadził do topologii algebraicznej grupy kohomotopii przestrzeni, zw. także grupami Borsuka—Spaniera. Wiele ważnych twierdzeń topologicznych nosi jego imię, wśród nich twierdzenie o antypodach, twierdzenie o rozcinaniu i twierdzenie o przedłużaniu homotopii. Wyniki naukowe Borsuka wchodzą w zakres topologii geometrycznej, w której przenikają się wzajemnie idee geometryczne i topologiczne, a rozpatrywane przestrzenie nie są zbyt abstrakcyjne. Borsuk był autorem ok. 200 publikacji naukowych, w tym dwu podstawowych monografii dotyczących teorii retraktów oraz teorii kształtu: Theory oj' Retracts („Monografie Matematyczne" 1967, t. 44) oraz Theory of Shape („Monografie Matematyczne" 1975, t. 59), a także znakomitego podręcznika akademickiego Geometria analityczna wielowymiarowa (1950), wielokrotnie wznawianego. Borsuk wykształcił wielu uczniów, którzy zajmują obecnie stanowiska naukowe na uczelniach całego świata.